‘En creativiteit dan? Alles wat je in je laatste post beschrijft, lijkt immers allemaal zo droog, doordacht en superrationeel.’

Het zou mij evenwel niet verbazen als de meest doorwrochte ‘rationelen’ ook vaak de meest ‘creatieven’ zijn.

Een voorbeeld: ‘Sophie is drie maanden oud. Op een nacht ziet ze een vreemde man haar kamer binnensluipen die alles van waarde uit haar kamertje weghaalt. Vervolgens verlaat de man de kamer op dezelfde manier als hij ze is binnengekomen. Waarom zegt Sophie niets?’…

Tweede voorbeeld: ‘Een vader en zijn zoon zitten beiden in de auto op het moment dat ze een zwaar ongeval krijgen. Beiden belanden in het ziekenhuis. De vader ligt in operatiezaal A, de zoon in zaal B. Even later stapt de chirurg operatiezaal B binnen en roept verschrikt uit: “Maar dat is míjn zoon!” Ra, ra, hoe kan dit…?

Derde voorbeeld: Welke kleur heeft dit blad papier? Wit, inderdaad. Welke kleur heeft het bord? Wit. Welke kleur heeft het plafond? Inderdaad: wit. Wat drinkt een koe?’… Melk?…

Vul deze zin aan: ‘Hork, hork, hork. Soep eet je met een…’

Welke antwoorden heb je gegeven? Waarschijnlijk ‘melk’ en ‘vork’ bij de twee laatsten. Of betrapte je jezelf er op, net op het moment dat je het wilde zeggen? Dit is nu eens echt doorgedreven rationaliteit. Het puur en logisch denken op de spits gedreven. Laat je door niets of niemand beïnvloeden. Denk gewoon logisch na. Analyseer dat wat werd gezegd en vergelijk het met het beeld dat je je hebt opgebouwd. Deze doorgedreven vergelijking zal ertoe leiden dat je doorhebt dat 1° Sophie niets zegt omdat een kind van drie maanden nog niet veel kàn zeggen en 2° dat de chirurg niet per se een man hoeft te zijn…

‘James’, richt Mylady zich hooghartig tot haar butler, ‘doe mijn jas eens uit’ en James doet Mylady haar jas uit. ‘James, doe mijn schoenen eens uit’ en James doet haar schoenen uit. ‘James, doe mijn rok eens uit’ en James doet haar rok uit. ‘James, doe mijn blouse eens uit’ en James doet haar blouse uit. ‘James, doe mijn ondergoed eens uit’ en James doet haar ondergoed uit… Zie je Mylady daar al staan! En ze vervolgt: ‘James, als ik je nog één keer betrap terwijl je mijn kleren draagt, ben je ontslagen!’

Creativiteit staat dus helemaal niet haaks op rationaliteit. Het is juist het summum ervan. De rationaliteit ten top gedreven. De vraag stellen: ‘Welke denkbeperkingen leg ik mezelf op?’ Onze subjectiviteit bepaalt immers de waarde van onze percepties en van onze daarop gebaseerde beslissingen. Ieder van ons immers:

1. Beschrijft de situatie

2. Analyseert de gegevens

3. Synthetiseert de resultaten tot conclusies

4. Bouwt vervolgens een strategisch plan op (‘Wat willen we bereiken en waarom?’)

5. Werkt dit op tactisch niveau dieper uit (‘Wat zijn dan daarvan de consequenties voor onze organisatie?’) en

6. Vertaalt dit naar operationele taken en verantwoordelijkheden (‘Wie doet wat tegen wanneer?’)